Èèd
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Èèd is e zichtbaar teke of handeling die 'n oonzichtbare werkelekhèèd vertegenwoordigt, n.l. dat me de woerhèèd sjprèkt of zal sjpraeëke, of get belaoft te doeë. De Romeine neumde in de profaan literatuur d'r vane-èèd 'n sacramentum. D'r term sacramaent is allewiel evvel vörbehaowe an de 7 wiejinge in 't Christendom.
Versjillende vörme
bewirkD'r wert 'n oondersjèèd gemakd tösje de confessioneel vörm en de seculier vörm. Bie de seculier vörm wert oondersjèèd gemakd tösje belofte (dat me get zal doeë of naolaote) en verklaoring (dat me get haat gedoeë of naogelaote). Dat oondersjèèd besjtèèt bij de confessioneel vörm neet: dao kènt me allèng d'r eed. Juridisch bezieë is 't baeëter de seculiere vörm ooch es eed te beneume want de gevolge van 't aafliegke van 't èngt of `t andert zeunt de ègeste.
Meneer va èèdsafliegke
bewirkIn Nederland wert d'r confessionele èèd aafgelach met de wäöerd: "Ik zweer dat ik..." of "Zweert u dat u...". D'r beëdigde bekrachtigt ten sjlotte d'r èèd dör 't opsjtaeëke van de twieë väörsjte vingere van de rechterhaand oeëbie e zaet: "Zo waarlijk helpe mij God almachtig".
Es me plaatsj van d'r èèd keest vör de belofte of vör de verklaoring, begint me mèt: "Ik beloof/verklaar dat ik..." en bekrachtigt me mèt "Dat beloof ik" of "Dat verklaar ik". In dat geval is 't neet nuëdèg de twieë väörsjte vingere van de rechterhaand op te sjtaeëke. Dit is zoe geregeld in de Wèt Vorm van de eed van 17 juli 1911.
De wet váörziet in ander menere va èèdsaafliegking. Zoe maog 'ne moslim d'r èèd aafliegke óp d'r Koran. Me maog d'r èèd afliegke mèt de leenkerhaand es me dör 'n beperking de rechter neet kan gebroeke.
Oeë laet me 'ne èèd aaf?
bewirk- getugeverklaoringe vör 't gerech
- aanvaarde van 'n funktie es o.m. gemèngderaodslid of sjtaatshoofd.
- aanvaarde van 'n ambteleke funktie zoewie börgemèèster of gouverneur
- medici liegke d'r Èèd va Hippocrates aaf. Ooch bie paramedische beroepe, zoewie verpleegkundige, mót me 'ne èèd afliegke, oeëbie me o.m. verklaort dat vertroeweleke informatie geheim blieft.
- d'r èèd va troew of d'r vane-èèd wert dör militaire aafgelach bie de beneuming.
Meinèèd
bewirkIeëmes dae luugt terwiel e 'oonder ede' sjtèèt, pleegt meinèèd en is daarmèt sjtraofbaar.