Doedelzak
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
D'n doedelzak, ouch wel zakpiep, is e blaosinstrumint mèt rete boe de speuler de rete neet direk aonbleus, meh boe de loch via 'ne zak door de rete geit. De speuler bleus door de blaospiep, en de loch geit door diverse aander piepe. Zoe kinne miejer toene tegeliek klinke, wat bij direk aongebloze instruminte neet zoe is. 'nen Doedelzak heet eine späölpiep, boe de speuler mèt zien vingere 'n melodie op späölt, en ein of mie bourdonpiepe, die ummer dezelfden toen geve. De rete in de späöl- en bourdonpiepe kinne zoewel inkelreet (wie bij 'n klarinèt) es dobbelreet (wie bij 'n hobo) zien.
D'n doedelzak waor in d'n einen of aander vörm al bij de Romeine bekind. In de middeliewe verspreiden 'r ziech ouch nao 't noorde. Nao iewe vaan populariteit, veural oonder de volksklasse, kraog 'r 't vaanaof d'n achtienden iew ummer meujeleker. Zjus wie de drejlier waor de doedelzak, es bourdoninstrumint, neet gesjik veur hermenieë en akkoorde op te speule. Op sommege plaotse bleef 't instrumint evels langer bestoon. Zoe is 't pas begin twintegsten iew oet 't Belsj verdwene. Hei en dao kint me d'n doedelzak noe nog. Veural Sjotland steit drum bekind, meh ouch Ierland, deile vaan Fraankriek en diverse plaotse in Oos-Europa höbbe 'n oonverbroke doedelzaktraditie. Op väöl aander plaotse, zeker ouch in 't Belsj, is 't instrumint mer eve weggewees en gief 't 'n oetgebreide revivalbeweging. Wijer kump 't instrumint väöl veur in neo-folk en minggenres wie folkpunk en folkmetal.
D'n einen doedelzak is d'n aandere neet. 't Gief diverse oetveuringe, die in stumming, klaankkleur en volume sterk kinne versjèlle. 't Bekindste typ is de Great Highland Bagpipe, dee in Bes is gestump en e hel, penetrant geluid heet. Gans anders zien de uilleann pipes oet Ierland, die weiker klinke, e groeter bereik höbbe en in D zien gestump. De Lieglandsen doedelzak, die me in Nederland en 't Belsj iewelaank gebruukde, vèlt op doortot de twie bourdonpiepe aonein vaszitte.
Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle