Decreolisatie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Decreolisatie is 't verdwijne vaan de typische kinmerke oet 'n creooltaol. De creooltaol in kwestie geit daan ummer mie liekene op de taol boe-op ze gebaseerd is, umtot die lèste taol in häör gebeed dèks es acrolek deent. De typische kinmerke vaan de creooltaol weure daan es 'foute' gezeen en 'gecorrigeerd' aon de hand vaan de brontaol.

Decreolisatie is de normale gaank vaan zake in diverse stadia wienie 'n creooltaol gevörmp weurt. In de ierste fase oontsteit e pidgin, wat allein veur communicatie tösse sprekers vaan aander taole is gemeind. Vervolgens weurt dit op kinder doorgegeve en geit me spreke vaan 'n creooltaol. Wienie de sprekersgemeinsjap in contak blijf mèt sprekers vaan de oersprunkeleke brontaol, beveurbeeld wienie slaove 'n creooltaol spreke die op de taol vaan hun meisters is gebaseerd, zal de brontaol es veurbeeld blieve dene en minstens veur de oontliening vaan nui wäörd weure gebruuk. Vaan echte decreolisatie sprik me evels pas wienie de structuur vaan de taol häör typerende kinmerke verluis: es ouch de grammair gecorrigeerd weurt of de fonologie weurt aongepas. Dit gebäört dèks wienie de sprekers nao sjaol goon en in de brontaol weure oonderweze.

Sinds in de negentienden iew de slaovernij woort aofgesjaf, en de inheimse bevolking nao sjaol begós te goon, zien väöl creooltaole aon dit perces oonderworpe. Zoe veraandere allewijl diverse op 't Ingels gebaseerde creooltaole mie en mie in conventioneel dialekte. Op d'n door kin 'n creooltaol zoe gans oplosse. Boe evels 'n aander taol es de brontaol op sjaol en in de media weurt gebruuk, blijf de typische creoolstructuur väöl beter bewoerd. Dit versjèl zuut me gans dudelek es me 't Guyaans Creoolingels en 't Sranantongo (sinds de zeventienden iew aofgesnoje vaan 't Standaardingels) vergeliek.