Aomhaolingsstèlsel

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

E kómplieët sjematisch euverzich van 't miensjelik aomhaolingsstèlsel.

Bie organisme is 't aomhaolingsstèlsel van belang veure gaaswusseling. Wie dit stèlsel próntj uutzuutj versjiltj de laevesvorm.

Bie luuj en väöl anger zougdere besteitj 't aomhaolingsstèlsel oete lónge, de lóchpiep en versjillige spiere veure aomhaoling. In 't aomhaolingsstèlsel waere zoerstof en kaolstofdioxied oetgewusseldj.

Veugel höbben 'n aomhaolingsstèlsel worin de lónge waere geventileerdj middels lóchtoete, get det allein bie veugel veurkump. In dees toete vindj gein direkte gaaswusseling plaats, meh ze slaon lóch op en doon deens es 'n saort aan blaosbalg wodoor de lónge vriewaal ummer verse lóch bevatten en vriewaal gein minging plaatsvindj van zoerstofrieke en zoerstoferm lóch, wie det bie zougdere waal 't geval is. Vogellónge höbbe gein lóngbläöskes, wie zougdeerlónge die waal höbbe.

Anger bieëster, wie insekte, höbben 'n aomhaolingsstèlsel mit 'ne rilletief sumpelen opboew. Bie amfibieje speeltj de hoed 'n wichtige rol bieje gaaswusseling.

Bieje meiste visse zeen de kieuwe 't wichtigste óngerdeil van 't aomhaolingsstèlsel. Aevel zeen ouch visse die gein lónge höbbe, wie de lóngvisse.

Plantje kènnen ouch 'n saort aan aomhaolingsstèlsel, meh de gaaswusseling is bie plantje döks 't taengeneuvergestèldje van die bie bieëster. Einig aan 't aomhaolingsstèlsel van plantjen is wiejer det de gaaswusseling hie deils plaatsvindj via de hoedmundjes.