Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


'ne Haeld (mannelek) of haeldin (vrówwelek) is ieëmes dae bewoondering verdeent.

Oorsjpronkelek is 'ne haeld 'n moedig figuur dae in (religieus) mythes, epen, sagen of legendes groeëtse dade verricht. 't Waoërd is verwaant an 't Welshe caled, wat gehard betekent. 'ne Cultuurhaeld is e mythische figuur dae de waelt verenderde dör 't doeë van 'n vör de miensjheed belangrieke oontdèkking of oetvinding. E sjtèèt daordeur aan 't begin van 'n besjaving. In väöl culture waoërt beväörbeeld de oontdèkking van d'r laandboew, 't vuur, d'r boew van hoezer of van instituties wie 't huwelijk toegesjraeve es d'r persoonleke daad van e mythisch figuur.

D'r cultuurhaeld kan 'ne miensj zieë, e deer of 'ne miensj dae zich in e deer kan verendere. Dik zeunt de verhaole över cultuurhaelde etiologisch van aard. Soms is d'r sjprake va medewerking of zjuus taegenwèrking van gode of dere. Zoe probeerde Griekse gode Prometheus te verhindere dat e 't vuur an de miensjheed zow sjaenke.

Lies va cultuurhaelde bewirk

Abenaki mythologie bewirk

Aboriginal-mythologie bewirk

Abrahamitische religies (Joededom, Christendom, Islam) bewirk

Ashanti mythologie bewirk

Azteekse mythologie bewirk

Keltische mythologie bewirk

Noorse mythologie bewirk

Chinese mythologie bewirk

Egyptische mythologie bewirk

Etruskische mythologie bewirk

Finse mythologie bewirk

Griekse mythologie bewirk

Hindoeïstische mythologie bewirk

Inuit-mythologie bewirk

Lakota mythologie bewirk

Maori mythologie bewirk

Maya mythologie bewirk

Mesopotamische mythologie bewirk

Ohlone mythologie bewirk

Navajo mythologie bewirk

Ojibwe mythologie bewirk

Perzische mythologie bewirk

Polynesische mythologie bewirk

Romeinse mythologie bewirk

Mythologie van de Salomonseilanden bewirk

Ute mythologie bewirk

Weenhayek mythologie bewirk

Zuni mythologie bewirk

Dèk zeunt zoe'n haelde van (haof)goddeleke oorsjprong en geunt hön dade de miensjeleke vermoges wiet baove d'r kóp, zowie bie de Griekse heroi, of bie de superhaelde van allewiel wie Superman en Spider-Man.

D'r nationale haeld bewirk

"Haeld" geldt daonaeve es 'ne ieëretitel vör luuj die öm aardse dade werre bewoonderd. Vöral vanaaf d'r 19de ieëuw, mèt d'r ópkóms van 't nationalisme, waoërt 't verieëre van dergeleke haelde naodrukkelek bevorderd. Wae vör de zelfsjtendighèèd van 't vólk how geieverd waor 'ne "nationale haeld", wat ziene weersjlaag von in de vörm van sjtaandbeelde en 'n hoofdról tiedens de lèsse "vaderlandsche geschiedenis". Es 'ne "sjporthaeld" 'n prestatie verrichde waoërt edereen dae töt datzelfde vólk behoeërd aangemoedigd öm dat es z'n perzuuënleke överwinning te veren.

D'r alledaagse haeld bewirk

Wellicht es ironisch commentaar óp 't verieëre van nationaal haelde, waoërte ooch alledaagse hoofdpersone in d'r 19de-ieëuwse bellettrie dèk expliciet bie d'r laezer geïntroduceerd es "ózze haeld" of "d'r haeld van ós verhaol". 't Waoërt töt 'n cliché in lichtvoetig proza. De gewuuënde öm 'ne hoofdpersoon, oongeacht z'n dade, 'ne haeld te neume treft me allewiel väöral nog aan in sjtripverhaolen of in recensies.

D'r perzuuënleke haeld bewirk

De betekenis van 't waoërd "haeld" is allewiel brèèd. 't Kan werre aa-getróffe in eder ömsjtandighèèd oeë-in me ieëmes bewoondert. "Doe bès miene haeld." "E waor d'r haeld van daag."

D'r antihaeld bewirk

Es 'n personage in e verhaol gèng bewoondering mae mèdliej verdeent, kalt me van 'ne antiheld.

Extern leenke bewirk

Inleiding in de literatuurgesjiedenis mèt d'r haeld es hoofdpersoon dör Joep Leerssen. Kiek ooch de recensie onderaan.

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Haeld&oldid=463802"