Bani Hilal
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Taghribat Bani Hilal (تغريبة بني هلال, ooch bekaand es Sirat Abu Zeid Al Hilali سيرة ابي زيد الهلالي) is e Arabisch epos dat vertèlt över Banu Hilal's rees van Egypte nao Tunesië en de verovering van 't lètste. In 2003 is 't verhaol oetgerope töt Waelterfgood dör de UNESCO.
Historische achtergroond bewirk
An d'r basis van dit episch verhaol liekt de gebäörtenis dat Tunesië zich aafsjplitsde van 't Fatimid Riek in d'r 10de ieëw. 'ne Hóngersnoeëd dae Egypte gedurende zaeëve jaor teisterde en 'ne vergliekbare noeëd dae de Arabische sjtamme tróf. De sjtamme trokke mèt hön dere nao Egypte óp zeuk nao voedsel en verblief. Al-Mustansir va Cairo, d'r kalief van 't Fatimid Riek in Egypte how neet genóg middele öm Tunesië wer in te naeme en dirigeerde in zieng plaatsj de sjtamme van Arabië daoheen. Op dis meneer hoefde Egypte gèng financiëel of miensjeleke brónne aa te sjnieje öm Tunesië truuk te kriege. Bani Hilal waoërt alle sjteun oontzag mae es de bewoners van de oases tösje Egypte en Tunesië in ópsjtaand kieëme, da waoërt dat neet gemeld an d'r al-Mustansir.
Dizze wrede polletieke daad how twieë groeëte effecte, 'ne culturele en 'ne literaire.
Cultureel effect bewirk
't Gevólg van Arabisch kallende sjtamme in Tunesië makde d'r regio Arabisch-kallend en neet Berberstalig.
Literair effect bewirk
't Epos waoërt geïnspireerd dör de baovesjtaonde historische gebäörtenisse. 'ne Sirat is e literair genre, n.l. e reesverhaol.
't Verhaol bewirk
In 't verhaol is d'r rivaal van d'r Hilali leider Abu Zayd al-Hilali, d'r Khalifa al-Zanati d'r haeld van d'r sjtam van de Zenata. D'r kreeg tösje deArabiere va Banu Hilal en de Berbers va Zenata is 't hoofdthema vör d'r Sirat dae geneumd is nao Abu Zayd. 't Gedich, dat oet hieël väöl verhaole besjtèèt, vertèlt 't verhaol van d'r Bani Hilal sjtam óp waeg nao Tunesië. De karakters zeunt complex en vertegenwoordige miensjeleke typen. Naeve väöl aandere, zeunt vief personages centraal.
- Abu Zayd is d'r belangriekste haeld en is, wie belangrieke personages in ander verhaole, zjwart. E is 'ne goje sjpraeëker en intelligaent. (Kiek oetgebreider verhaol in d'r 2de externe leenk)
- Diyab, 'ne extreem krachtige sjtrijder dae bie de klèngste belediging, of e vermoede daovan, óp z'n achterste puuj sjtèèt en d'r boel dao broejt. Da weigert-e te vechte. Vanaaf 't begin van 't verhaol is evvel al gewète dat 'n väörsjpelling haat gezag dat allèng d'r Diyab in sjtaot is öm d'r al-Zanati, kalief va Tunis, te dode, zoedat d'r sjtam van de Bani Hilal e veilig hemèt vingt. Wie bedórve dat d'r Diyab ooch is, d'r sjtam wèt dat ze d'r mèt wieër mótte en z'n grille zal mótte verdrage.
- Hasan, politicus en diplomaat.
- al-Jazya, fiengste en wieste vrów van de waelt.
- al-Zanati, kalief va Tunis.
Oonderzeuk en gebroek bewirk
D'r Egyptische dichter en sjriever Abdel Rahman el-Abnoudi haat in de aafgelope 30 jaor 'n groeëte collectie van d'r Sirat aa-gelag en haat, wie e reesde va Egypte nao Libië nao Tunesië, de variaante van 't epos óp baand ópgenaome.
Dizze Sirat waoërt dèk in dichtvörm oorsjpronkelek al reciterend dörgegaeve va generatie óp generatie dör barde, die zich begeleidde óp 'ne rebab. Later waoërt 't in väöl variaante ópgesjraeve.
't Epos, of gedeeltes daovan, wert nog ömmer vertèld/gezónge in aoëpenbaar gelegenhede, zoewie bie internationaal congresse.
Inspiratie vör aander waerk bewirk
- In 2003 sjpelde 't Mechels Miniatuur Theater (B), in 'n regie van Guido Wevers, Barbaroi, 'n bewirking van d'r Bani Hilal dör Kamiel Vanhole. 't Sjtuk waoërt och opgeveurd tiedens Cultura Nova in Haeële.